Ο εγκατελειμμένος ναός των Αγίων Αποστόλων, για τον οποίο υπάρχει πρόγραμμα να ανακαινισθεί και να γίνει Κέντρο Βυζαντινών Σπουδών.
Gerace (Ιέραξ), 23 Μαρτίου 1480.
Σ' αυτή τη γωνιά της Καλαβρίας, στην Ν. Ιταλία, στη μητρόπολη του Βαρλαάμ, τελείται για πρώτη φορά λατινική "θεία" λειτουργία από εκπρόσωπο του Πάπα και έτσι καταρρίπτεται και το τελευταίο οχυρό αντίστασης στον πλήρη εκλατινισμό της περιοχής. Ποιος ήταν όμως αυτός ο εκπρόσωπος του Πάπα; Το όνομά του Αθανάσιος Χαλκεόπουλος. Η καταγωγή του από την Ιερά Μονή Βατοπαιδίου, στο Άγιον Όρος. Αυτός λοιπόν ο Έλληνας Αγιορείτης μοναχός, αφού εγκατέλειψε την πατρίδα του και την παράδοση των πατέρων του, ήλθε στη Ρώμη, έγινε λατίνος κληρικός και καρδινάλιος και στη συνέχεια στάλθηκε από τον Πάπα, για να τελέσει αυτός την πρώτη λατινική λειτουργία στον Ιέρακα. Από τότε και για πέντε περίπου αιώνες ορθόδοξη λειτουργία δεν ακούστηκε σ' ολόκληρη την Καλαβρία.
Gerace (Ιέραξ), 2 Μαΐου 1993.
Πλησιάζαμε ήδη στην αρχαία πόλη του Ιέρακος. Φαινόταν σαν "οχυρό", καθώς ανεβαίναμε. Ο Jacomo Oliva μας περίμενε, όπως είχαμε συνεννοηθεί, για τη θεία Λειτουργία. Μα αυτός ο ίδιος δεν ήταν παρά ο υπεύθυνος της πολιτιστικής κινήσεως στην πόλη του. Ο κόσμος; Τι θα έλεγε ο κόσμος; Πως θα δεχόταν μια χούφτα ορθοδόξους και μάλιστα με οδηγό ένα αγιορείτη μοναχό; Μα θα υπήρχε κόσμος;
Έλληνες φοιτητές, προσκυνητές και κάτοικοι του παρακείμενου χωριού Binongi κατά την ακολουθία της Αναστάσεως. |
Όπως και να 'χει το πράγμα, το να λειτουργείς μετά από πέντε αιώνες μια ταπεινή βασιλική του ενδεκάτου αιώνος στο πολιτιστικό και πνευματικό κέντρο της Καλαβρίας, σαν σκέψη, σαν λογισμός και μόνο, δεν μπορεί να σε κρατήσει μακριά από το ίδιο το γεγονός. Γεγονός λοιπόν που μπορεί να ανατρέψει το δράμα της ιστορίας. Και η ιστορία ανετράπη. Γιατί ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος (San Jovanello όπως τον αποκαλούν οι ντόπιοι) δέχτηκε στα σπλάχνα του, εκτός από εμάς τους απορημένους και διστακτικούς, ένα σωρό "Ιταλούς" συγκατοίκους του, που στον ώμο κουβαλούν το σταυρό της δογματικής διαίρεσης και στο χέρι κρατούν αγνό κερί της ορθόδοξης καρδιάς τους. Ανάμεσά τους και ο ορθόδοξος Καλαβρός καθηγητής Πανεπιστημίου στη Ρώμη Giorgio Βarone, που μετά από δύο χρόνια έμελλε να καρεί μοναχός και να χειροτονηθεί ιερεύς στην Ιερά Μονή Βατοπαιδίου στο Άγιον Όρος. Από εκεί θα έλθει αμέσως πίσω στην Καλαβρία, για να διακονήσει την περιοχή και ως ορθόδοξος κληρικός. Σήμερα λοιπόν η Μονή Βατοπαιδίου στηρίζει και τροφοδοτεί πνευματικά το μοναστήρι του Αγίου Ιωάννου και δι' αυτού ολόκληρη την Καλαβρία, πέντε αιώνες μετά από την αποστασία του Βατοπαιδινού Χαλκεόπουλου.
Ιερά Μονή Αγίου Ιωάννου του Θεριστή, 24 Φεβρουαρίου 1994
Η είσοδος σήμερα της μονής του Αγ. Ιωάννου του Θεριστή. |
Ερείπια. Ερείπια όμως με το οξυγόνο της ζωής. Στήνεται πάλι η Αγία Τράπεζα. Εικόνες. Καμπάνα. Ανάβει το καντήλι του Αγίου μετά από εξακόσια χρόνια. Ο τόπος αγιάζεται ξανά στη μνήμη του Οσίου του. Ο λαός τρέχει πάλι στο μοναστήρι, τα γερόντια κι οι γριές στήνουν τις ρυτίδες τους μπροστά στα εικονίσματα. Ανάβουν κερί, καταθέτουν τον οβολό τους. Σταυροκοπιούνται. Ακολουθούν τον παπά στη λιτανεία μπροστά στη σπηλιά του Οσίου. Μόλις χθες την ξεχορτάριασαν οι εργάτες της κοινότητας. Εδώ, μπροστά σε όλους, ο Κοινοτάρχης παραδίδει με σχετικό έγγραφο τα κλειδιά της Μονής στον αγιορείτη Μοναχό. Οι γριές έκλαιγαν. Ελλάδα, σ' αγαπώ ακόμα!...
Γαλλιτσιανό, Μάιος 1998.
Σε ένα άλλο ελληνόφωνο χωριό όπως το Γαλλιτσιανό,
στην Μπόβα, ο πρώην λατίνος ιερεύς π. Domenίco ασπάζεται την ορθοδοξία και τώρα ως ορθόδοξος κληρικός διακονεί τις λειτουργικές ανάγκες των Ελλήνων της περιοχής. Ο π. Domenico επέστρεψε στις ρίζες του, όπως ο ίδιος λεει.
Ο θεμέλιος λίθος για τον ναΐσκο της Παναγίας των Ελλήνων στο Ελληνόφωνο χωριό Γαλλιτσιανό. |
Η ιστορική σχέση Ελλάδος και Ν. Ιταλίας (Μεγάλης Ελλάδος) είναι βέβαια σε όλους γνωστή. Ο Αισχύλος, πατέρας της τραγωδίας, και ο Ηρόδοτος, πατέρας της ιστορίας, έζησαν και πέθαναν εκεί. Ακόμη κι ο Πλάτων διάλεξε τις Συρακούσες της Σικελίας, για να πραγματώσει τα πολιτιστικά του δράματα. Οι περίφημες αποικίες των Ελλήνων έχουν αφήσει ανεξίτηλη τη σφραγίδα τους στη Μεγάλη Ελλάδα. Όμως τη ζωντανή ιστορία αποτελεί σήμερα για μας η παρουσία των ορθοδόξων Ελλήνων στα μέρη αυτά. Έτσι τα μνημεία ζωντανεύουν πάλι, οι ξεχασμένοι Άγιοι της περιοχής αποκτούν ξανά την εικόνα τους, ζωγραφισμένη σύμφωνα με τις παραδόσεις τις παλαιές μπροστά στην εικόνα ανάβει καντήλι και οι πιστοί ζητούν πάλι τις μεσιτείες και τη βοήθεια των Αγίων τους.
Το αγιορείτικο λιβάνι απλώνεται στις πλαγιές όχι μόνο για να τιμήσει κάθε γωνιά και κάθε σπηλιά ή ασκηταριό της αγιασμένης γης της Καλαβρίας, αλλά και για να θυμίσει σ' όλους μας ότι η ιστορία δεν ανήκει μόνο στο παρελθόν, αλλά και στο παρόν και το μέλλον.
Το φωτογραφικό υλικό είναι των Κ. & Δ. Κωνσταντάτου.
|