Παγκόσμια Ημέρα Βιοποικιλότητας.
Σήμερα, 22 του Μάη, ο ΟΗΕ γιορτάζει την Παγκόσμια Ημέρα για τη Βιοποικιλότητα. Θα μου πείτε, εδώ καράβια χάνονται, βαρκούλες αρμενίζουν... Από μια άποψη μπορεί να έχετε δίκιο, αλλά το να αφιερώσουμε λίγες στιγμές σκεπτόμενοι για τη βιοποικιλότητα ίσως να μας ανανεώσει. Φέτος η ημέρα είναι αφιερωμένη στη βιοποικιλότητα των θαλάσσιων οικοσυστημάτων.
Αραγε, γιατί πρέπει να μας απασχολεί η βιοποικιλότητα των θαλασσών και μάλιστα σε περίοδο προεκλογικών εξαγγελιών; Σύμφωνα με τη διεθνή βιβλιογραφία, η Μεσόγειος θάλασσα θεωρείται η καλύτερα μελετημένη θάλασσα στον κόσμο. Θεωρείται μια περιοχή με υψηλή αξία ενδημισμού και βιοποικιλότητας. Συνιστά ένα σταυροδρόμι πολιτισμών, στο οποίο καταλήγουν τα μεγάλα ποτάμια της Ευρώπης, ενώ συνδέονται δύο μεγάλες ωκεάνιες λεκάνες (Ατλαντικός και Ινδικός ωκεανός). Οι συνδέσεις αυτές της δίνουν, σε καθημερινή βάση, ανάσες ζωής. Από την άποψη της γεωμορφολογίας, όμως, η Μεσόγειος είναι και μια κλειστή θαλάσσια περιοχή, αφού η ανανέωση των υδάτων της πραγματοποιείται περίπου ανά έναν αιώνα. Στη θάλασσα αυτήν εδώ και αιώνες οι ανθρώπινες δραστηριότητες έχουν αφήσει, αλλά και συνεχίζουν να αφήνουν, ισχυρά αποτυπώματα. Ναυμαχίες, ναυάγια, μεταναστεύσεις πληθυσμών, αλιεία, ναυτικές ασκήσεις, τουρισμός, εκμετάλλευση φυσικών πόρων και άλλα εξελίσσονται με αμείωτη ένταση. Οι έρευνες αποκάλυψαν
την παρουσία 17.000 ειδών, χωρίς να συμπεριλαμβάνονται οι μικροοργανισμοί. Το πρότυπο της εξάπλωσης της ποικιλότητας αυτής εμφανίζει μια σταδιακή μείωση από τις βορειοδυτικές προς τις νοτιοανατολικές περιοχές της.
Σύμφωνα με πρόσφατες εκτιμήσεις, η απώλεια της βιοποικιλότητας, αλλά και η υποβάθμιση του θαλάσσιου περιβάλλοντος, σχετίζονται άμεσα με τις ιστορικές αλλαγές στα δημογραφικά δεδομένα της ανθρωπογενούς πίεσης στις παράκτιες περιοχές της Μεσογείου. Οι πιέσεις αυτές προσδιορίζονται στη ρύπανση και τη μόλυνση των υδάτινων μαζών, στην υπεραλίευση, στην κλιματική αλλαγή, στον ευτροφισμό, στην εγκατάσταση αλλόχθονων ειδών στις περιοχές της Μεσογείου. Οι επιδράσεις αυτές προβλέπεται ότι θα αυξηθούν σταδιακά. Αυτό που μέχρι σήμερα δεν μπορεί να προβλεφθεί είναι κατά πόσο η συνέργεια ή οι πιθανές συνέργειες των πιέσεων αυτών θα αυξήσουν τις τάσεις υποβάθμισης του όλου οικοσυστήματος.
Στα παραπάνω θα πρέπει να αναλογιστούμε με σοβαρότητα τις συνέπειες μιας πετρελαϊκής κρίσης στη Μεσόγειο, της μορφής που είχε η BP στον Κόλπο του Μεξικού, της οποίας οι συνέπειες έχουν ήδη ξεπεράσει τα 40 δισ. δολάρια. Θα πρέπει παράλληλα να αναλογιστούμε πως από τους θαλάσσιους πόρους ζει και εξασφαλίζει πόρους διαβίωσης πάνω από το 50% του παγκόσμιου πληθυσμού. Μπορεί η θάλασσα με τη βιοποικιλότητά της να εξασφαλίζει την επιβίωση του ανθρώπινου είδους, όμως θα πρέπει να ξέρουμε πως η θάλασσα χρειάζεται ιδιαίτερη μεταχείριση. Γιατί, όπως και να το κάνουμε, όλοι θερίζουμε από τη θάλασσα, αλλά κανένας μας δε σπέρνει.
ΤΟΥ ΧΑΡΙΤΩΝΑ Σ. ΧΙΝΤΗΡΟΓΛΟΥ
προέδρου του Τμήματος Βιολογίας του ΑΠΘ
chintigl@bio.auth.gr
