Το Αειφόρο Σχολείο
Το αειφόρο σχολείο είναι ένα σχολείο , ένα σχολείο στο οποίο οι μαθητές και οι μαθήτριες χαίρονται να φοιτούν, ένα σχολείο που δίνει τη δυνατότητα στα παιδιά να αναπτύξουν τα ταλέντα και τις ικανότητές τους, την κριτική σκέψη, ένα σχολείο που δίνει χρόνο για αναστοχασμό, που δείχνει κατανόηση και αγάπη για όλα τα παιδιά, ανεξάρτητα από την επίδοσή τους στα μαθήματα, ένα σχολείο εργαστήρι της ζωής και της χαράς.
Το «Αειφόρο Σχολείο» είναι ένα εφικτό όραμα, μια εφικτή ουτοπία.
Το «Αειφόρο Σχολείο» είναι ένα εφικτό όραμα, μια εφικτή ουτοπία.
Η βασική ιδέα του «Αειφόρου Σχολείου», είναι η της ιδέας και των αξιών της αειφορίας
της ζωής του, δηλαδή στη διοίκηση, στη μαθησιακή διαδικασία, στη διαχείριση των κτηρίων, στις μετακινήσεις από και προς το σχολείο, στις σχέσεις του σχολείου με τη σχολική και την ευρύτερη τοπική κοινότητα. Μπορούμε να κατατάξουμε τα χαρακτηριστικά του αειφόρου σχολείου σε τρεις γενικές κατηγορίες ή σε τρία επίπεδα οργάνωσης:
Α. Το παιδαγωγικό
Β. Το κοινωνικό και οργανωτικό
Γ. Το περιβαλλοντικό
Ας δούμε πιο αναλυτικά κάθε ένα από αυτά τα επίπεδα.
Α. Το παιδαγωγικό
Το αειφόρο σχολείο έχει απορρίψει οριστικά και αμετάκλητα τον δασκαλοκεντρισμό. Η μέθοδος διδασκαλίας είναι αυτή που ταιριάζει στο Αειφόρο Σχολείο. Η του στην επεξεργασία του μαθήματος, η λειτουργία του καθηγητή ως της πορείας για ανακάλυψη της νέας γνώσης από τον ίδιο το μαθητή, η εγκατάλειψη του ρόλου του μεταβιβαστή της γνώσης από τον εκπαιδευτικό στον μαθητή, η εισαγωγή τεχνολογικών καινοτομιών στη μαθησιακή διαδικασία, είναι ορισμένες πλευρές του αειφόρου σχολείου. Η υιοθέτηση της ομαδοσυνεργατικής μεθόδου διδασκαλίας προσδιορίζει και την διευθέτηση των θρανίων και των θέσεων των μαθητών μέσα στην αίθουσα διδασκαλίας, ενώ αυτή η διευθέτηση συμβάλλει στην των , δηλαδή συμβάλλει στην συνολική βελτίωση του κλίματος της τάξης, άρα του κλίματος του σχολείου. Στο αειφόρο σχολείο με συμμετοχικές και αναπτύσσονται οι δεξιότητες και ικανότητες των μαθητών, για κριτική σκέψη, για διαπολιτισμική κατανόηση και αποδοχή, για επιθυμία συμμετοχής και για ανάπτυξη.
Η Εκπαίδευση για την Αειφορία πρέπει να ενσωματωθεί σε όλες τις πλευρές του αναλυτικού προγράμματος. Οι εκπαιδευτικοί θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα διαρκούς επαγγελματικής ανάπτυξης, όπως επίσης τα μέλη της διεύθυνσης και όλοι οι εμπλεκόμενοι στη σχολική ζωή. Το ή παρα-πρόγραμμα, είναι οι αδιόρατες σχέσεις μεταξύ των παραγόντων του σχολείου, είναι το που κάνει τις σχέσεις να , το σχολείο να είναι παραγωγικό, την εικόνα του σχολείου ελκυστική στους γονείς και στους τρίτους, τους εκπαιδευτικούς να νιώθουν ωραία μεταξύ τους, με τη διεύθυνση του σχολείου και με τους μαθητές. Πλευρές αυτού του κρυφού αναλυτικού είναι ασφαλώς οι προαιρετικές σχολικές δραστηριότητες, τα παραγόμενα προϊόντα αυτών των δραστηριοτήτων, η μείωση ή εξαφάνιση της ανάγκης για επιβολή ποινών, η των κρουσμάτων στο σχολείο, η μείωση των περιστατικών βίας μέσα και στον περίγυρο του σχολείου, η μεγαλύτερη επιθυμία συμμετοχής των εκπαιδευτικών στις εκπαιδευτικές επισκέψεις και πολυήμερες εκδρομές, η αύξηση των δανειζόμενων βιβλίων από τη σχολική βιβλιοθήκη, η βελτίωση της σχολικής υγιεινής, η βελτίωση των προσφερόμενων προϊόντων στο σχολικό κυλικείο κ.ά.
Β. Το κοινωνικό και οργανωτικό
Το κοινωνικό και οργανωτικό περιλαμβάνει την ηγεσία του σχολείου, τις σχέσεις του σχολείου με την τοπική κοινωνία-Τοπική Αυτοδιοίκηση, με τους γονείς, με το Σύλλογο Γονέων και κηδεμόνων κτλ. Η σχολική ηγεσία πρέπει να θέτει την αειφορία στην καρδιά του σχολικού σχεδιασμού και της καθημερινής πρακτικής. Υιοθετεί τη διαδικασία στο σχολείο. Οι αποφάσεις λαμβάνονται με, με συζήτηση, με δημοκρατικές και διαφανείς διαδικασίες. Οι αποφάσεις που λαμβάνονται με τέτοιο τρόπο γίνονται σεβαστές από όλα τα μέλη της σχολικής κοινότητας. Η ηγεσία θα πρέπει να δημιουργήσει την κατάλληλη ώστε όλο το σχολείο να παράγει τα του και να υλοποιεί αυτά τα σχέδια.
Τα μαθητικά συμβούλια (5μελές, 15μελές) και έχουν λόγο σε πολλά και σημαντικά ζητήματα της σχολικής ζωής. Οι στη σχολική ζωή, υποστηρίζουν με διάφορους τρόπους το σχολείο, χωρίς όμως να παρεμποδίζουν τη λειτουργία του και χωρίς να προσπαθούν να υποκαταστήσουν τα θεσμικά όργανα της διοίκησης του σχολείου. Υπάρχει στενή, απροκατάληπτη και ισότιμη συνεργασία με την σχολική κοινότητα, τις οικογένειες των μαθητών και τους κοινωνικούς εταίρους-υποστηρικτές Η Τοπική Αυτοδιοίκηση έχει σημαντικό ρόλο στη ζωή του σχολείου και με την κατανομή της ετήσιας επιχορήγησης και με την ευθύνη της επισκευής και βελτίωσης των σχολικών κτιρίων, με την υποστήριξη μιας ποικιλίας σχολικών δράσεων, με την αξιοποίηση των σχολικών προγραμμάτων για την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση των δημοτών, κτλ. Ωστόσο, ακόμη πιο σημαντική είναι η , οι αποφάσεις του οποίου καθορίζουν ουσιαστικά τη σχολική ζωή. Ο αριθμός και η φύση των ποινών που επιβάλλονται, η συχνότητα των βανδαλισμών ή η απουσία τους, το κλίμα μέσα στην τάξη, κ.ά. περνούν μέσα από τη λειτουργία του συλλόγου διδασκόντων και γι? αυτό είναι καθοριστικός ο ρόλος του.
Γ. Το περιβαλλοντικό
Όπως είναι γνωστό, το 40% της κατανάλωσης ενέργειας στη χώρα μας κατευθύνεται στα κτήρια. Ειδικά τα σχολικά κτήρια είναι πολύ δαπανηρά όσον αφορά τη θέρμανσή τους διότι σχεδόν κανένα από αυτά δεν κατασκευάστηκε με τις αρχές της οικολογικής δόμησης και της . Τα σχολεία καταναλώνουν σημαντικές ποσότητες ενέργειας, νερού, χαρτιού. Πρόχειρα διαγωνίσματα, τεστ, εξετάσεις, μαθητικά τετράδια, 25-35 βιβλία ανά μαθητή, συγκεντρώνουν που χρησιμοποιείται σε κάθε σχολείο κάθε χρονιά. Μηδαμινό ποσοστό αυτού του χαρτιού καταλήγει στην ανακύκλωση, με αποτέλεσμα την ασυγχώρητη σπατάλη φυσικών πόρων.
Για όλους αυτούς τους λόγους, τα σχολεία είναι οργανισμοί στους οποίους παράγονται απόβλητα τα οποία είναι χρήσιμα (χαρτί), ενώ καταναλώνονται σημαντικές ποσότητες ηλεκτρικής ενέργειας, συμβάλλοντας στο φαινόμενο του θερμοκηπίου. Στη συμβολή των σχολείων στην αύξηση των αερίων του θερμοκηπίου, θα μπορούσαμε επίσης να περιλάβουμε την κατανάλωση καυσίμου από τη μεταφορά των παιδιών στο σχολείο με τα ΙΧ των γονέων. Γι? αυτό η αλλαγή του των παιδιών στο , με στόχο τη μείωση των καυσαερίων και των αερίων του θερμοκηπίου, βρίσκεται επίσης μεταξύ των στόχων του αειφόρου σχολείου. Ένα πρόγραμμα το οποίο θα εμπλέξει όλη τη σχολική κοινότητα στην κοινή προσπάθεια για , στη μείωση της σπατάλης και υπερκατανάλωσης νερού και πόρων εν γένει, μπορεί να έχει πολλαπλά θετική επίπτωση και στο περιβάλλον και στο μαθησιακό κλίμα και στην εν γένει ατμόσφαιρα του σχολείου.
Η διεύθυνση του σχολείου, οι εκπαιδευτικοί, οι μαθητές/μαθήτριες, οι γονείς και η ευρύτερη σχολική κοινότητα αποτελούν το πεδίο επίδρασης του αειφόρου σχολείου, με στόχο τη δημιουργία υπεύθυνων πολιτών και τη μείωση της σπατάλης πόρων. Η επίδραση του αειφόρου σχολείου δεν περιορίζεται στο στενό πλαίσιο του ίδιου του σχολείου, αλλά επεκτείνεται στον ευρύτερο κοινωνικό του περίγυρο, επιδρά δηλαδή, σε σημαντικό τμήμα της κοινωνίας.
Κριτήρια σχολικής αειφορίας
Υπάρχουν κριτήρια τα οποία προσδιορίζουν «το » ενός σχολείου; Υπάρχουν «» που υποδεικνύουν την επιτυχία μιας πολιτικής στο σχολείο που ενδιαφέρεται για την αειφορία;
Ασφαλώς και υπάρχουν τέτοια κριτήρια, τα οποία είναι είτε ποσοτικά είτε ποιοτικά. (βλέπε τους Δείκτες Αειφόρου Σχολείου).
Πλεονεκτήματα του αειφόρου σχολείου
Το Αειφόρο Σχολείο είναι το μέλλον του σχολείου συνολικά. Είναι ένα αύταρκες, αυτοκατευθυνόμενο, βαθιά φιλοπεριβαλλοντικό σχολείο το οποίο λειτουργεί δημοκρατικά και μπορεί να προσφέρει:
Α. Το παιδαγωγικό
Β. Το κοινωνικό και οργανωτικό
Γ. Το περιβαλλοντικό
Ας δούμε πιο αναλυτικά κάθε ένα από αυτά τα επίπεδα.
Α. Το παιδαγωγικό
Το αειφόρο σχολείο έχει απορρίψει οριστικά και αμετάκλητα τον δασκαλοκεντρισμό. Η μέθοδος διδασκαλίας είναι αυτή που ταιριάζει στο Αειφόρο Σχολείο. Η του στην επεξεργασία του μαθήματος, η λειτουργία του καθηγητή ως της πορείας για ανακάλυψη της νέας γνώσης από τον ίδιο το μαθητή, η εγκατάλειψη του ρόλου του μεταβιβαστή της γνώσης από τον εκπαιδευτικό στον μαθητή, η εισαγωγή τεχνολογικών καινοτομιών στη μαθησιακή διαδικασία, είναι ορισμένες πλευρές του αειφόρου σχολείου. Η υιοθέτηση της ομαδοσυνεργατικής μεθόδου διδασκαλίας προσδιορίζει και την διευθέτηση των θρανίων και των θέσεων των μαθητών μέσα στην αίθουσα διδασκαλίας, ενώ αυτή η διευθέτηση συμβάλλει στην των , δηλαδή συμβάλλει στην συνολική βελτίωση του κλίματος της τάξης, άρα του κλίματος του σχολείου. Στο αειφόρο σχολείο με συμμετοχικές και αναπτύσσονται οι δεξιότητες και ικανότητες των μαθητών, για κριτική σκέψη, για διαπολιτισμική κατανόηση και αποδοχή, για επιθυμία συμμετοχής και για ανάπτυξη.
Η Εκπαίδευση για την Αειφορία πρέπει να ενσωματωθεί σε όλες τις πλευρές του αναλυτικού προγράμματος. Οι εκπαιδευτικοί θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα διαρκούς επαγγελματικής ανάπτυξης, όπως επίσης τα μέλη της διεύθυνσης και όλοι οι εμπλεκόμενοι στη σχολική ζωή. Το ή παρα-πρόγραμμα, είναι οι αδιόρατες σχέσεις μεταξύ των παραγόντων του σχολείου, είναι το που κάνει τις σχέσεις να , το σχολείο να είναι παραγωγικό, την εικόνα του σχολείου ελκυστική στους γονείς και στους τρίτους, τους εκπαιδευτικούς να νιώθουν ωραία μεταξύ τους, με τη διεύθυνση του σχολείου και με τους μαθητές. Πλευρές αυτού του κρυφού αναλυτικού είναι ασφαλώς οι προαιρετικές σχολικές δραστηριότητες, τα παραγόμενα προϊόντα αυτών των δραστηριοτήτων, η μείωση ή εξαφάνιση της ανάγκης για επιβολή ποινών, η των κρουσμάτων στο σχολείο, η μείωση των περιστατικών βίας μέσα και στον περίγυρο του σχολείου, η μεγαλύτερη επιθυμία συμμετοχής των εκπαιδευτικών στις εκπαιδευτικές επισκέψεις και πολυήμερες εκδρομές, η αύξηση των δανειζόμενων βιβλίων από τη σχολική βιβλιοθήκη, η βελτίωση της σχολικής υγιεινής, η βελτίωση των προσφερόμενων προϊόντων στο σχολικό κυλικείο κ.ά.
Β. Το κοινωνικό και οργανωτικό
Το κοινωνικό και οργανωτικό περιλαμβάνει την ηγεσία του σχολείου, τις σχέσεις του σχολείου με την τοπική κοινωνία-Τοπική Αυτοδιοίκηση, με τους γονείς, με το Σύλλογο Γονέων και κηδεμόνων κτλ. Η σχολική ηγεσία πρέπει να θέτει την αειφορία στην καρδιά του σχολικού σχεδιασμού και της καθημερινής πρακτικής. Υιοθετεί τη διαδικασία στο σχολείο. Οι αποφάσεις λαμβάνονται με, με συζήτηση, με δημοκρατικές και διαφανείς διαδικασίες. Οι αποφάσεις που λαμβάνονται με τέτοιο τρόπο γίνονται σεβαστές από όλα τα μέλη της σχολικής κοινότητας. Η ηγεσία θα πρέπει να δημιουργήσει την κατάλληλη ώστε όλο το σχολείο να παράγει τα του και να υλοποιεί αυτά τα σχέδια.
Τα μαθητικά συμβούλια (5μελές, 15μελές) και έχουν λόγο σε πολλά και σημαντικά ζητήματα της σχολικής ζωής. Οι στη σχολική ζωή, υποστηρίζουν με διάφορους τρόπους το σχολείο, χωρίς όμως να παρεμποδίζουν τη λειτουργία του και χωρίς να προσπαθούν να υποκαταστήσουν τα θεσμικά όργανα της διοίκησης του σχολείου. Υπάρχει στενή, απροκατάληπτη και ισότιμη συνεργασία με την σχολική κοινότητα, τις οικογένειες των μαθητών και τους κοινωνικούς εταίρους-υποστηρικτές Η Τοπική Αυτοδιοίκηση έχει σημαντικό ρόλο στη ζωή του σχολείου και με την κατανομή της ετήσιας επιχορήγησης και με την ευθύνη της επισκευής και βελτίωσης των σχολικών κτιρίων, με την υποστήριξη μιας ποικιλίας σχολικών δράσεων, με την αξιοποίηση των σχολικών προγραμμάτων για την ενημέρωση και ευαισθητοποίηση των δημοτών, κτλ. Ωστόσο, ακόμη πιο σημαντική είναι η , οι αποφάσεις του οποίου καθορίζουν ουσιαστικά τη σχολική ζωή. Ο αριθμός και η φύση των ποινών που επιβάλλονται, η συχνότητα των βανδαλισμών ή η απουσία τους, το κλίμα μέσα στην τάξη, κ.ά. περνούν μέσα από τη λειτουργία του συλλόγου διδασκόντων και γι? αυτό είναι καθοριστικός ο ρόλος του.
Γ. Το περιβαλλοντικό
Όπως είναι γνωστό, το 40% της κατανάλωσης ενέργειας στη χώρα μας κατευθύνεται στα κτήρια. Ειδικά τα σχολικά κτήρια είναι πολύ δαπανηρά όσον αφορά τη θέρμανσή τους διότι σχεδόν κανένα από αυτά δεν κατασκευάστηκε με τις αρχές της οικολογικής δόμησης και της . Τα σχολεία καταναλώνουν σημαντικές ποσότητες ενέργειας, νερού, χαρτιού. Πρόχειρα διαγωνίσματα, τεστ, εξετάσεις, μαθητικά τετράδια, 25-35 βιβλία ανά μαθητή, συγκεντρώνουν που χρησιμοποιείται σε κάθε σχολείο κάθε χρονιά. Μηδαμινό ποσοστό αυτού του χαρτιού καταλήγει στην ανακύκλωση, με αποτέλεσμα την ασυγχώρητη σπατάλη φυσικών πόρων.
Για όλους αυτούς τους λόγους, τα σχολεία είναι οργανισμοί στους οποίους παράγονται απόβλητα τα οποία είναι χρήσιμα (χαρτί), ενώ καταναλώνονται σημαντικές ποσότητες ηλεκτρικής ενέργειας, συμβάλλοντας στο φαινόμενο του θερμοκηπίου. Στη συμβολή των σχολείων στην αύξηση των αερίων του θερμοκηπίου, θα μπορούσαμε επίσης να περιλάβουμε την κατανάλωση καυσίμου από τη μεταφορά των παιδιών στο σχολείο με τα ΙΧ των γονέων. Γι? αυτό η αλλαγή του των παιδιών στο , με στόχο τη μείωση των καυσαερίων και των αερίων του θερμοκηπίου, βρίσκεται επίσης μεταξύ των στόχων του αειφόρου σχολείου. Ένα πρόγραμμα το οποίο θα εμπλέξει όλη τη σχολική κοινότητα στην κοινή προσπάθεια για , στη μείωση της σπατάλης και υπερκατανάλωσης νερού και πόρων εν γένει, μπορεί να έχει πολλαπλά θετική επίπτωση και στο περιβάλλον και στο μαθησιακό κλίμα και στην εν γένει ατμόσφαιρα του σχολείου.
Η διεύθυνση του σχολείου, οι εκπαιδευτικοί, οι μαθητές/μαθήτριες, οι γονείς και η ευρύτερη σχολική κοινότητα αποτελούν το πεδίο επίδρασης του αειφόρου σχολείου, με στόχο τη δημιουργία υπεύθυνων πολιτών και τη μείωση της σπατάλης πόρων. Η επίδραση του αειφόρου σχολείου δεν περιορίζεται στο στενό πλαίσιο του ίδιου του σχολείου, αλλά επεκτείνεται στον ευρύτερο κοινωνικό του περίγυρο, επιδρά δηλαδή, σε σημαντικό τμήμα της κοινωνίας.
Κριτήρια σχολικής αειφορίας
Υπάρχουν κριτήρια τα οποία προσδιορίζουν «το » ενός σχολείου; Υπάρχουν «» που υποδεικνύουν την επιτυχία μιας πολιτικής στο σχολείο που ενδιαφέρεται για την αειφορία;
Ασφαλώς και υπάρχουν τέτοια κριτήρια, τα οποία είναι είτε ποσοτικά είτε ποιοτικά. (βλέπε τους Δείκτες Αειφόρου Σχολείου).
Πλεονεκτήματα του αειφόρου σχολείου
Το Αειφόρο Σχολείο είναι το μέλλον του σχολείου συνολικά. Είναι ένα αύταρκες, αυτοκατευθυνόμενο, βαθιά φιλοπεριβαλλοντικό σχολείο το οποίο λειτουργεί δημοκρατικά και μπορεί να προσφέρει:
- Μείωση του οικολογικού αποτυπώματος των σχολείων
- Μείωση της κατανάλωσης ενέργειας (εξοικονόμηση πόρων και χρημάτων)
- Μείωση της κατανάλωσης χαρτιού (εξοικονόμηση πόρων και χρημάτων)
- Μείωση της κατανάλωσης νερού (εξοικονόμηση πόρων και χρημάτων)
- Βελτίωση της λειτουργίας του σχολείου ως οργανισμού μάθησης
- Βελτίωση της παρεχόμενης εκπαίδευσης μέσω της υιοθέτησης μαθητοκεντρικών διδακτικών μεθόδων και προσεγγίσεων.
- Βελτίωση του επιπέδου των εκπαιδευτικών μέσω της ενδοσχολικής συνεργασίας και επιμόρφωσης.
- Ενδυνάμωση των σχέσεων του σχολείου με την τοπική κοινωνία και τους θεσμοθετημένους φορείς της κοινωνίας
- Μεταφορά τεχνολογίας και τεχνογνωσίας στα σχολεία σχετικά με την μείωση του οικολογικού αποτυπώματος.
- Βελτίωση της λειτουργικότητας των σχολικών κτηρίων μέσω αλληλεπίδρασης με την τοπική κοινωνία και της υιοθέτησης φιλικών προς το περιβάλλον τεχνολογιών.
- Σημαντικότατη βελτίωση της εικόνας και της αυτοεικόνας των ελληνικών σχολείων
- Συμβολή των σχολείων στην επίτευξη του εθνικού στόχου, της πράσινης ανάπτυξης.
- «Παραγωγή» ευαισθητοποιημένων, ενημερωμένων, δραστήριων, πληροφορημένων, υπεύθυνων και ενεργών μαθητών-πολιτών.
